Zekanın ne olduğu, nasıl geliştiği, nasıl geliştirileceğine dair çalışmalar çok eskiye dayanmaktadır. Bu konuda yapılan çalışmaların büyük kısmını zeka testleri oluşturmaktadır. Günümüzde ise ağırlık kazanan fikir, testlerin çoğu zaman gerçeği yansıtmadığı; zekanın birden çok etkileşimden oluştuğunu göstermektedir.
Çoklu zeka kuramını geliştiren Howard Gardner zekanın tek boyuttan oluşmadığını, insanda birçok zeka türünün bulunduğunu savunmuştur. Yani etrafınızda sizin yeteneğiniz olarak görülen herşey aslında zekadır.
Gardner’a göre zeka testlerinde düşük puan alan insanlar çok iyi araştırmacı olabilir, büyük başarılarla sonuçlanacak işler yapabilirler. Bu yüzden zeka testleri insanların kapasitesini tam olarak belirleyemez.
Yıllardır süre gelen klasik zekada (IQ) bireyin yetenekleri bu değere eklenmiyordu. Bu yüzden zeka seviyesi düşük -IQ bazında- çoğu insan müzik, sinema, spor gibi dallarda çok başarılı insanlar olabiliyordu.
Çoklu Zeka Kuramı Nedir?
Çoklu zeka kuramına göre, kişide birden fazla zeka bulunur ve bu zeka türleri birbirinden bağımsız oldukları için ayrı ayrı kullanılıp, geliştirilebilir. Ülkemizde ve klasik zeka teorisinde ise insanın matematiksel ve sözel zeka olarak iki tür zekaya sahip olacağı söyleniyordu. Hatta ülkemizde tüm eğitim çalışmalarının temelini sözel ve sayısal oluşturmaktadır.
Çoklu zeka kuramında 8 tür zeka vardır. Her insanda bu zeka türlerinden belli ölçülerde bulunur. Fakat zeka türlerinin insanlardaki dağılımı farklılık gösterir. Mesela, bazı insalarda mantıksal zeka öne çıkarken dğerinde kinestetik zeka daha önplanda olabilir.
Çoklu Zeka Kuramına Göre Zeka Türleri
-Dilsel/Sözel Zeka
-Matematiksel/Mantıksal Zeka
-Görsel/Alansal Zeka
-Bedensel/Kinestetik Zeka
-Müziksel/Ritmik Zeka
-Sosyal/Kişiler Arası Zeka
-Kişiseye Dönük/İçsel Zeka
-Doğacı Zeka
Bir sonraki yazıda çoklu zeka kuramına göre belirlenen zeka türlerinin kimlerde bulunduğunu, nasıl belirlenip geliştirileceğini açıklayacağım.
Bu yazı dizisini ilk kez okuyorsanız önceki yazılara da göz atmanızı öneririm:
Gizli Bir Alem: Beyin! #1
Beynin Elektrokimyasal İşleyişi #2
Beynimizi Tanıyalım #3
