Demokrasi Sürecinde Türkiye – Feroz Ahmad

Üniversitenin kütüphanesinde gezerken rastladım kitaba. Prof. Feroz Ahmad dünyaca ün yapmış Osmanlı – Türkiye tarih uzmanı bir akademisyen. Ayrıca, Feroz Hoca 2005’ten itibaren Yeditepe Üniversitesi’nde  Tarih Bölümü Başkanlığı yapıyor(muş). Türkiye’yle ilgili birçok kitabı var ve sanırım bu kitapları yazdıktan sonra yolu Türkiye’ye düşmüş.

Tarihi, tarafsız ve ideolojilerden bağımsız bir yazardan okumak dikkat ettiğim konulardan bir tanesidir.  Çünkü yabancı bir yazar, dışarıdan bakan bir gözle; hiçbir tabuya ve yalana takılmadan her detayı ortaya serebiliyor. Kitabı yazmasındaki amaç bir değeri ya da bir kesimin haklılığını ispat etmek olmadığı için, okurken aklınızda soru işareti kalmıyor. Örneklerini daha önce okuduğum Lord Kinross – Atatürk kitabında da görmüştüm.

Demokrasi Sürecinde Türkiye kitabı, 1945 – 1980 tarihleri arasında Türkiye’deki değişimleri ele alıyor.  İlk yazıldığında 1970li yılların başına kadar içeriyormuş lakin sonrasında gelişen önemli olaylar ve 12 Eylül darbesi yüzünden içeriği daha sonra darbenin hemen sonrasına kadar genişletilmiş. 35 yıllık dönem, 10’ar yıllık bölümlerde ele alınmış ve her bölüm kendi arasında detaylandırılmış.

Kitap tamamen nesnel yargılar içeriyor. Söylenen ya da ima edilen her düşünce için; o dönem yazılmış köşe yazıları, haberler ya da kişilerin söylediği sözler kaynak gösterilmiş.

Türkiye’nin çok partili hayata geçiş süreciyle başlayan kitap; her seçim dönemini, değişen kabineleri, ekonomik durumu ve siyasi partilerin gerilemleri gibi birçok farklı konuyu, ayrı ayrı ele alıyor. Türkiye’nin içerisinde bulunduğu durum, sık sık dünyadaki emsallerinden örnek verilerek anlatılıyor. Bu da gereksiz aşağılama ya da aşırı şişirmenin önün alıyor diye düşünüyorum.

Biraz daha özele inmek gerekirse; 1960 darbesi hemen sonrası kadar, kitap net yargılar içeriyor. İnönü, Menderes ve Celal Bayar gibi önemli isimlerin konumları belirli. Zaten kitabın büyük bölümünü de 27 Mayıs darbesinin öncesi ve sonrası gelişen olaylar oluşturuyor. Fakat sonraki bölümlerde sahneye Demirel, Ecevit gibi isimler çıkmaya başladıkça kitabın da tutumu da değişiyor gibi. Ben bunu, 1970 ve 1980’li yıllara dair gündemin henüz tartışılacak kadar uzaklaşmamasına (yıl olarak) bağlıyorum. Sonuçta askeri darbenin sorumluları ve dönemin önemli isimleri hala yaşıyor. Bu yüzden, son bölümlerdeki durumu normal karşıladım diyebilirim.

Ayrıca dışarıdan bir yazar gözüyle yazılmasına rağmen, Türkiye’nin iç dinamiklerine yeterince önem verilmiş diye düşünüyorum. CHP, İnönü ve Mendres’in hemen her detayıyla ilgili bir görüş bulabilirsiniz kitapta. İnönü’nün muhalefette iken Menderes ile çekişmeleri, CHP’deki iç değişiklikler ve bunun anayasaya yansımaları dikkatli ele alınmış.

Şu an 4. baskısı raflarda olan kitabı en kısa zamanda kütüphaneme katmak istiyorum. Zira 578 sayfalık kitabın her sayfası ayrı bir keyifti. Etiket fiyatı 29 lira, internette 23-25 lira arasında satılıyor.

Feroz Ahmad’ın yazdığı (sanırım çevirilen) tüm kitaplar
Kürt sorunu hakkındaki görüşlerini içeren bir röportajı.